Şehir Bahçeciliği nasıl yapılır?

Balkonlarımızı sebze ve çiçek bahçesi yapabiliriz..

001b

Günlük yaşantımızda, şehrin koşturmacısı, iş stresi, maddi-manevi sıkıntılar öyle birikir ki sanki şehir ve insanlar üstümüze üstümüze gelmeye insanların her yaptığı gözümüze batmaya ve nefes alamadığımızı hissetmeye başlarız. İşte o anlarda; kaçmak, bir avuç toprağın, yeşilin ve sessizliğin olduğu huzur dolu mekanlara, parklara, bahçelere ya da varsa şehir dışındaki evlerimize gitmek isteriz. Bahçeli bir evi olan şanslıdır ancak günümüz koşullarında herkesin bir bahçeye sahip olması çok da mümkün olmuyor. Ya da var olanlar da zamanın sınırlılığı ve yolun uzunluğundan kaçındıkları için şehre sıkışıp kalabiliyorlar. Oysa hemen hepimizin evinde bir balkonu vardır ya da apartmanında küçük de olsa bir bahçesi…Nedense biz bu balkonları evin eskisi ve kullanılmayanlarını yığdığımız mekanlar olarak inşa ederiz. Bu balkonları ve mini bahçeleri işlevsel bir şekilde kullanılarak sebze ve çiçek bahçesi haline dönüştürmek elimizde. Balkon ya da teras bahçeciliği bizde olmasa da yurtdışında oldukça yaygın, Türkiye’de de son yıldır yapılmakta.

NEREDE NASIL?01b

Öncelikle; camekanlı balkonlar rüzgar, toz ve soğuk havaya korunaklı olduğu için yıl boyunca çeşitli sebze ve süs bitkisi yetiştirilebilir. Açık , geniş ve güneş alan balkonlarda ve mini bahçelerde bodur meyve ağaçları ve mevsimine göre sebze, süs bitkisi yetiştirmek mümkün. Mekan seçerken öncelikle sebzelerin büyük çoğunluğu havadar, fazla nemli olmayan ve güneş alan yerlerde yetişir. Rüzgar fazla alıyorsa set bitkileri dediğimiz daha uzun boylu bitkileri seçmelisiniz alçak boylular bunların arkasında yer almalı. Ya da rüzgar kıranlar çekilebilir. Eğer ekim yapılacak alanda fazla nem varsa ve gölge ise bu ortamı seven tıbbi bitki ve süs bitkileri tercih edilmelidir. Bahçe ya da balkonunuz az ışık alıyorsa duvarı beyaza boyanmalıdır ki reflektör görevi görüp bitkiler daha fazla ışık alsın. Gün boyu güneş alan bir yeriniz varsa gölgelik kullanabilirsiniz ya da biraz koyuca pastel renklere boyayabilirsiniz.Bahçeniz trafiğin yoğun olduğu bir yol kenarındaysa bahçenin etrafını mısır gibi uzun sebzelerle ya da çit bitkisi gibi çok yılık çalılarla çevirmelisiniz. Bu arada evinizde ki ya da bahçenizi ziyarete gelen evcil hayvanlar bitkilerinizin bulunduğu alana pislemelerinde bir sakınca yok aksine alanı gübrelemiş olurlar ancak bitkilere zarar verdiği noktada uzaklaştırmanız gerekebilir. Eğer mini bahçenizde daha önce dikilmiş ağaçlar varsa ağaç altı tarımı da yapabilirsiniz. Tabii hava ve az miktarda da olsa güneş alması gerekiyor. Ağaç altındaki toprağı güzel bir şekilde gübreledikten ve tırmıkla havalandırdıktan sonra sebze tohumlarınızı bu alana gelişi güzel serpebilir ya da fidelerini dikebilirsiniz. Tabi sulama, çapalama ve hasadı rahatça yapabileceğiniz bir alanı kendinize ayırmak şartı ile…

01balkontarla

Şayet tüm bu mekanlar yoksa güneş gören bir cam kenarı da işinizi görür yeter ki fazla çeşit ekip karmaşık bir görüntü oluşturmayın.

02balkontar

NELER YETİŞTİREBİLİRİZ?

Her türlü ve mevsime uygun süs bitkileri, soğanlı bitkiler…

Tıbbi ve aromatik bitkiler: Nane, kekik, reyhan, melisa, fesleğen, lavanta, biberiye…

Her türlü bodur meyve ağacı: Elma, şeftali, erik, mandarin, limon, turunç…

Sebze çeşitleri: Kiraz (cherry)domates(küçük alanlar), domates (geniş teras ve bahçe), patlıcan, biber, marul, t.soğan, t.sarımsak, maydanoz, oturak-sırık fasulye, pırasa (saksıda köklenemediği için bahçede ya da saksıda ise taze iken yeşil yapraklar tüketilebilir), ıspanak.Roka, tere, pazı ve yaprak kerevizde saksıda rahatlıkla yetişebilir.

03balkontarl

GEREKLİ MALZEMELER VE TEMİNİ :

Temiz toprak: Steril, hastalık, zararlı böcek ve yabani ot tohumundan ari olmalıdır. Bunu fidanlıklar, botanik bahçeleri ve süs bitkisi satan dükkanlarda torf olarak da satılmaktadır. Eğer bahçede yapacaksanız toprağınız uzun süredir kullanılmadıysa yabani otları yolup yok etmeniz ve çapalayıp ekim-dikime hazır hale getirmeniz gerekir.

03cbOrganik Gübre-Kompostlama Piyasada bulunan sertifikalı organik gübreler, bitki besleme düzenleyicileri (sıvı olanlar saksılar ve terasta bahçecilik için daha uygun) İlk aşamada fazla gübrelememenizi tavsiye ederim bu bitkinin boya kaçmasına ve yeşil aksamını arttırmasına sebebiyet verir. Evde kendinizin hazırlayabileceği bitki kuvvetlendiriciler (ısırgan, fesleğen, nane vb. bitkilerden) olabilir. Ya da kompost oluşturup bunu bahçe ve balkonunuzdaki bitkide kullanmak en verimli, ucuz ve güvenilir yöntemdir. Hem de evsel atıklarınızı faydalı bir şekilde kullanmış olursunuz.675920e5bc3abd20064d94ad1ea406c9-1

Geniş saksılar, tahta kasalar: Geniş plastik saksılar satın alınabileceği gibi peynir ya da yağ tenekeleri de yerine göre işinizi görebilir. Tahta kasalar ise organik tohumlarınızı ekip fideleyeceğiniz alanlarınız olacaktır. Bu saksılar en az 30-35 cm yüksekliğinde olmalıdır. Saksılar aralıklı ve büyükten küçüğe doğru sıralanmalıdır.

Toprak suyunu tutacak ve süzdürecek materyaller: Perlit denilen ve organik tarımda da kullanılan bu madde topraktaki suyu tutar ve su tasarrufu sağlar hatta fidelerinizde bile rahatlıkla kullanabilirsiniz. Bunu tüm zirai ürün satan yerlerden temin edebilirsiniz. Ufak çakıl taşlarına ihtiyacımız olacak bunu da saksının en dibine koyarak suyun drenajını sağlayacağız. Böylelikle fazla su buradan sızarak bitkinin köküne zarar vermeyecektir. Bitkiler köklerde biriken fazla sudan hoşnut olmazlar ve mantar hastalıklarına yakalanırlar.

Fide ve Tohum: Kullanılacak tohumda fidede organik olmalıdır. Eğer bulunamıyorsa piyasada satılan yerli ya da standart çeşit, ilaçsız ve GDO’lu değildir belgesi verebilen firmalardan temin edilmelidir. İlk yıl bu şekilde alacağınız tohumu organik yetiştirdikten sonra o yılın hasadından elde edeceğiniz ürünün tohumluğunu kendiniz alabilirsiniz. Hem daha güvenilir hem de bedava

 

Fasulye, bezelye, mısır gibi iri tohumlar ekilmeden önce birkaç saat ılık suda bekletilerek daha çabuk çimlenmesi sağlanır.

Sebzelerinizi tohumdan fide olarak yetiştirmek istiyorsanız;mart ayında tohumlar iyi beslenmiş toprak+ gübre karışımıyla doldurulmuş saksılara ya da kasalara seyrekçe serpilir. Üzeri 1 cm. toprakla örtülür ve hafifçe bastırılır. Can suyu verilir. Saksılar oda sıcaklığında(18-20 c.) direkt güneş almayan aydınlık bir yerde bulundurulur. (Üzeri şeffaf naylon veya streç film ile kapatılırsa tohumlar çok kısa sürede çıkacaktır.) Tohumlar çıkıncaya kadar hafifçe sulanır. Çıkan fideler tutulabilecek hale gelince en kuvvetlileri ve gösterişlileri bırakılmak kaydı ile diğerleri seyreltilir. Fideler biraz büyüyünce küçük saksılara şaşırtılır.(alınır) Bol güneş alan ve serin bir yerde bir hafta kadar güçlendirilir. Havalar ısındığında balkondaki nihai yerlerine dikilir.

Işık ve Güneşlenme isteği: Sebzelerin çoğu bol güneş sever özellikle meyveli olanlar. Güneşle tatlanır ve aroma kazanırlar. (ör; domates, biber, patlıcan, fasulye, salatalık…) Hafif gölgeyi sevenler ise yapraklılardır. (ör; marul, tere, roka, pazı, soğan…)

Su ve sulama aletleri: Saksıdaki bitkiler ince ağızlı bir sulama kabıyla sulanmalıdır. Eğer terasta ya da bahçede sulama yapılacaksa bir su girişinden hortum çekilir ve ucuna su miktarına rahatlıkla ayarlayabileceğiniz istediğiniz zaman açıp kapatabileceğiniz bir vida takabilirsiniz. Bitkileri daima sabah erken saatlerde sulamalısınız. Malum bu aralar küresel ısınmadan dolayı susuz günler yaşıyoruz ve devam edecek. Bu yüzden mümkünse az su isteyen sebzeler ve bitkiler yetiştirilebilir.(yazlık sebzeler fazla su ister,ancak tıbbi bitkiler oldukça dayanıklıdır susuzluğa) yeni ekilen tohumları püskürteç ile sulamalısınız.

Hazırlayan: Hilal Caber (Ziraat Mühendisi)